İsmail Avcı Bucaklişi
1927 yılından itibaren yapılan nüfus sayımlarına göre; Devlet İstatistik Enstitüsü’nün kendi tanımı olan “İslami Azınlık Dilleri” başlığı altında, Anadolu’da konuşulan diğer dillerle birlikte Lazca konuşanlarla ilgili verilen bilgiler ise şöyledir:
Yıllar | Lazcanın yeri (On binde ) |
| 1927 | Lazcaya yer verilmemiş |
| 1935 | 39 |
| 1940 | – |
| 1945 | 25 |
| 1950 | 34 |
| 1955 | 13 |
| 1960 | 8 |
| 1965 | 8 |
Tablo 1: Nüfusun Anadillere göre dağılımında Lazcanın yeri (on binde),
Tablo 1’da da görüldüğü gibi, 1935’de Türkiye’de Lazca konuşanların oranı on binde 39 iken, bu oran 1945’te on binde 25’e gerilemiştir. Beş yıl sonra ise, 1950’de on binde 34’e yükselmiş, ardından 1955’de on binde 13’de düşmüştür.
Lazca konuşan nüfusun beş yıllık periyotlarda yüzde yüze varan oranlarda artış ve azalışlar göstermesi bölgenin demografik gelişimiyle uyumluluk içerisinde değildir. Ardından, 1960’da on binde 8’e gerilemiş ve 1965 yıllında bu oran sabit kalmıştır.
1965 nüfus sayımlarına göre (On binde 8), İslami Azınlık Dilleri başlığı altına DİE’nin verdiği rakam şöyledir:
Anadili Lazca olanlar : 26.007
İkinci dil olarak Lazca konuşanlar : 59.101
Buradaki ikinci dil olarak Lazca konuşanlar ifadesi ve verilen rakamsal değer bilimsel gerçekliklerle örtüşmemektedir. Lazcanın küçük bir grup tarafından konuşulduğu düşünüldüğünde, ikinci bir dil olarak öğrenilmesi ya da kullanılmasının pek mantıklı olmadığı anlaşılacaktır. Lazca, istisnalar haricinde ancak anadil olarak öğrenilebilen ve konuşulan bir dildir.
Öte yandan, bu bölgede 1950’lerden itibaren çay üretiminin gelişmesi ile büyük bir ekonomik gelişme sağlanmış, sağlık hizmetlerinde iyileşmeler olmuş, göç durma noktasına gelmiş ve özellikle 1950-70 arasında bölge nüfusunda büyük bir artış kaydedilmiştir. Bu dönemde radyo, televizyon gibi kitle iletişim araçlarının bulunmayışı, okullaşmanın tüm köylerde yaygınlaştırılamamış olması ve kültürel yönden içe kapalılığın devam ediyor olmasından dolayı Lazca konuşanların sayısında bir azalma olması mümkün gözükmemektedir. Ne var ki, Lazca konuşan nüfus 1970’lerin ortalarına kadar nüfusla orantılı olarak artış göstermiş ancak kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması, okullaşmanın büyük oranda sağlanması, göç ve gurbetçiliğin nüfus artışından dolayı yeniden başlaması ile Lazca konuşanların oransal olarak azalmaya başladığı düşünülebilir.
