İsmail Avcı Bucaklişi
Lazlar Güney Kafkasya’nın otokton halklarından biridir. Bu bölgenin coğrafi ve tarihsel uzantısı durumunda olan Karadeniz’in doğu ucunda yerleşiktirler. En eski yerleşim alanları Çoruh vadisi (Batum) ve civarıdır. Günümüzde Lazlar Rize’nin Pazar (Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar Atina), Ardeşen (Arteşeni), Çamlıhemşin, Fındıklı (Vitze) ve Artvin iline bağlı Arhavi (Arkabi/Arkhave), Hopa ve Borçka ilçelerinde yaşamaktadırlar.
Tarihsel olarak, Batıda Rumlar, Güneyde (Kaçkar dağlarının eteklerinde) Hemşinliler, Güney Doğuda (Artvin civarı ve daha doğusu) Gürcüler Lazlara komşu olan halklardır. Ancak Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında Rum nüfus mübadelesi sonucu bölgeden ayrılmıştır.
1877-78 Osmanlı-Rus savaşından dolayı çok sayıda Laz, Batum’dan Marmara bölgesine; İzmit, Sakarya, Adapazarı, Akçakoca, Bolu, Düzce, Yalova, Karamürsel, Sapanca, Balıkesir ve İstanbul gibi yerleşimlere göç etmişlerdir. Laz muhacirlerinin Osmanlı topraklarına göç etmesinin temelinde din kardeşliği yatar.
Gürcistan sınırları dahilinde Batum yakınlarındaki bazı köylerde (Sarpi ve Kvariati köyleri) Laz nüfusu halen varlığını sürdürmektedir. Abhazya’daki 10 civarındaki Laz köyü 1992’deki Abhaz-Gürcü savaşından dolayı Abhazya’yı terketmiştir.
Bununla birlikte, Gürcistan’a bağlı Acara Özerk Cumhuriyeti’nde Gürcüleşmiş Lazlardan bahsedilmektedir.
Türkiye’de 70’lerle birlikte başlayan iç göç hareketlerinden kaynaklı yoğun bir Laz nüfus büyük şehirlere hatta Anadolu’nun pek çok yerine dağılmıştır. Bu sayı otokton coğrafyada yaşayanların üç katından daha fazla olduğu tahmin edilmektedir. Avrupa’da da göçmen işçi statüsünde, eğitim ya da başka amaçlarla yerleşmiş çok sayıda Laz bulunmaktadır.
