Filiz Hocaoğlu
İnsanlar duygularını en güzel ana dilinde ifade eder. Sevincimizi-üzüntümüzü, acımızı-hüznümüzü, neşemizi-coşkumuzu hep ana dilimizde anlatırız. En güzel isimlendirmeleri ve benzetmeleri ana dilimizde yaparız. Biz Lazlar için de durum böyledir. Hafızalarınızı şöyle bir yoklayın. Mesela;
Sevindiğimizde, ihuhuhu!
Üzüldüğümüzde, mebğuri mevidaǯi!
İçlendiğimizde, oyi oyi
Şaşırdığımızda, vuuuu!
Ünlendiğimizde, hayde!
Hayret ettiğimizde, muya miǯomer?
Beklenmedik bir olay karşısında, žirem-i na-mağodes dulya?
Çözümsüzlük karşısında, muya ṕa evinḉa-yi?
Çaresiz kaldığımızda, hus nam zuğas vişǩida?
Arka arkaya gelen sıkıntılarda, oviḉvi ovinori
Özlediğimizde, maǩomandu, guri madu
Çıldırdın mı anlamında, egisťu-i?
Birinin aklını beğenmediğimizde, ena goluǩaṕare, eṕiťare
Acele etmek gerektiğinde, duşini!
Yavaşlamak istendiğinde, doguti!
Bilgisiz-cahile, Elif-is merteğ uǯomes
Anlama güçlüğü çekene, nçala oǩanams
Aklı evvel olana, jini dunya-muşis va nças
Uçuk bulduğumuz birine, ejvaťeri, elajvareri
Laftan anlamayana, ǩodas lobya nobği dogutun-i?
İmkansızı istemekte ısrar edene, luği saṕişe berci gorums
Bir türlü inadından dönmeyene, kvas ǩibri kocedgu
Şımarık olana, emğuzineri, eǯinťileri, elamsǩveri
Evden hazırlanıp çıkması gecikene, nusa gamiyonam-i?
Çalışkan ve tutumlu olan kadınlar için, medums do meǯams
Gereksiz yere darılan için, guri mvalu na-mbuli eǯas do aťamba dorgas
Boşver anlamında, uci mo meçam
İşin can alıcı noktasına gelindiğinde, hus ǩaťus ḉinglaği mik dolobasere?
Allah Allah! Niye laf anlamıyorsun anlamında, gormoťi çxomela, ğormoťi ḉurťila
Eceline mi susadın anlamında, ora moganḉu
Çok acıkan için, ṕena nusums
Yemeği çok iştahlı yiyene, aras ceǩoruťi-i?
Doymak bilmeyene, lavoťi
Yemeğin pişmesine sabrı olmayana, termon put put bere vay vay
Çok tuzlu yemek için, ncumu diṕla
Hiç yerinde durmayan, hiperaktif çocuklar için, tamlis monǩos
Yaramazlık yapan çocuklara kızarken, e layḉi-şǩimişi sǩiri/ osuri
Çok güzel ve kısmetli olan için, çaçxa limcis ntaseri
Sempatik olan için, ili-muşi ilimben
Pasaklılar için, ǩalti zancyari
Birinin soysuz olduğunu söyleyip aşağılarken, ǯiṕa lebyari
Üstü başı dökülen, giyimine özen göstermeyene, şalax palaxi gulun
Dışarıda hyaramazlıǩ yapana; evde dayak bekliyor anlamında, amseri ǩaṕulas posťi delirçi
Bir iş çok uğraştırıp bıkkınlık verdiğinde, beyuzuri deviyi
Kaybettiğimiz bir şeyi uzun süre arayınca, axťar cuxťari doṕi
Birine işe yaramaz olduğunu söylerken, sǩani sťeri ṕaṕu-şǩimi ǩaṕulas-ti kon
Bir işin güçlüğünü anlatmak istediğimizde, ǩolai orťuǩo irik oḉandinaneťu
Karşımızdakine gamsız olduğunu söylemek isterken, şana sǩani ham dunyas a ğurare
Birine; talih yüzüne güldü anlamında, şana cegalu/ şana megantxu
Kişinin işsiz güçsüz dolaştığını anlatırken, darabas nalini noḉapxams
Telaşla koşturan için, oxori ḉveri, ťabu eǯongzeri golulun
Kafası gövdesine oranla iri olana, dudi mbağu
Kulağı büyük olana, uci sarğa
İri gözlü olana, toli gargala
Göbekli olana, Korba ťesťa
Çok zayıf olana, ǩorxiǩela,
İri yapılı olana, gozgoro
Ufak tefek- narin olana, ǩonḉera
El beceresi olmayana, tungu
deriz, öyle değil mi?