Filiz Hocaoğlu

İnsanlar duygularını en güzel ana dilinde ifade eder. Sevincimizi-üzüntümüzü, acımızı-hüznümüzü, neşemizi-coşkumuzu hep ana dilimizde anlatırız. En güzel isimlendirmeleri ve benzetmeleri ana dilimizde yaparız. Biz Lazlar için de durum böyledir. Hafızalarınızı şöyle bir yoklayın. Mesela;

Sevindiğimizde, ihuhuhu!

Üzüldüğümüzde, mebğuri mevidaǯi!

İçlendiğimizde, oyi oyi

Şaşırdığımızda, vuuuu!

Ünlendiğimizde, hayde!

Hayret ettiğimizde, muya miǯomer?

Beklenmedik bir olay karşısında, žirem-i na-mağodes dulya?

Çözümsüzlük karşısında, muya a evina-yi?

Çaresiz kaldığımızda, hus nam zuğas vişǩida?

Arka arkaya gelen sıkıntılarda, ovivi ovinori

Özlediğimizde, maǩomandu, guri madu

Çıldırdın mı anlamında, egisťu-i?

Birinin aklını beğenmediğimizde, ena goluǩaare, eiťare

Acele etmek gerektiğinde, duşini!

Yavaşlamak istendiğinde, doguti!

Bilgisiz-cahile, Elif-is merteğ uǯomes

Anlama güçlüğü çekene, nçala oǩanams

Aklı evvel olana, jini dunya-muşis va nças

Uçuk bulduğumuz birine, ejvaťeri, elajvareri

Laftan anlamayana, ǩodas lobya nobği dogutun-i?

İmkansızı istemekte ısrar edene, luği saişe berci gorums

Bir türlü inadından dönmeyene, kvas ǩibri kocedgu

Şımarık olana, emğuzineri, eǯinťileri, elamsǩveri

Evden hazırlanıp çıkması gecikene, nusa gamiyonam-i?

Çalışkan ve tutumlu olan kadınlar için, medums do meǯams

Gereksiz yere darılan için, guri mvalu na-mbuli eǯas do aťamba dorgas

Boşver anlamında, uci mo meçam

İşin can alıcı noktasına gelindiğinde, hus ǩaťus inglaği mik dolobasere?

Allah Allah! Niye laf anlamıyorsun anlamında, gormoťi çxomela, ğormoťi urťila

Eceline mi susadın anlamında, ora moganu

Çok acıkan için, ena nusums

Yemeği çok iştahlı yiyene, aras ceǩoruťi-i?

Doymak bilmeyene, lavoťi

Yemeğin pişmesine sabrı olmayana, termon put put bere vay vay

Çok tuzlu yemek için, ncumu dila

Hiç yerinde durmayan, hiperaktif çocuklar için, tamlis monǩos

Yaramazlık yapan çocuklara kızarken, e layi-şǩimişi sǩiri/ osuri

Çok güzel ve kısmetli olan için, çaçxa limcis ntaseri

Sempatik olan için, ili-muşi ilimben

Pasaklılar için, ǩalti zancyari

Birinin soysuz olduğunu söyleyip aşağılarken, ǯia lebyari

Üstü başı dökülen, giyimine özen göstermeyene, şalax palaxi gulun

Dışarıda hyaramazlıǩ yapana; evde dayak bekliyor anlamında, amseri ǩaulas posťi delirçi

Bir iş çok uğraştırıp bıkkınlık verdiğinde, beyuzuri deviyi

Kaybettiğimiz bir şeyi uzun süre arayınca, axťar cuxťari doi

Birine işe yaramaz olduğunu söylerken, sǩani sťeri au-şǩimi ǩaulas-ti kon

Bir işin güçlüğünü anlatmak istediğimizde, ǩolai orťuǩo irik oandinaneťu

Karşımızdakine gamsız olduğunu söylemek isterken, şana sǩani ham dunyas a ğurare

Birine; talih yüzüne güldü anlamında, şana cegalu/ şana megantxu

Kişinin işsiz güçsüz dolaştığını anlatırken, darabas nalini noapxams

Telaşla koşturan için, oxori veri, ťabu eǯongzeri golulun

Kafası gövdesine oranla iri olana, dudi mbağu

Kulağı büyük olana, uci sarğa

İri gözlü olana, toli gargala

Göbekli olana, Korba ťesťa

Çok zayıf olana, ǩorxiǩela,

İri yapılı olana, gozgoro

Ufak tefek- narin olana, ǩonera

El beceresi olmayana, tungu

 

deriz, öyle değil mi?